Τεχνικός πολιτισμός

ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

•  Πολιτισμός είναι η υλική και πνευματική πρόοδος του ανθρώπου, καθώς και η παράλληλη ηθική εξέλιξη του (= το σύνολο των υλικών, πνευματικών και ηθικών επιτευγμάτων του ανθρώπου).

•  Διακρίνεται σε :

1.  τεχνικό πολιτισμό  [τεχνική, υλικά αγαθά]

2.  πνευματικό πολιτισμό [Επιστήμη,Τέχνες, Γράμματα]

3.  ηθικό πολιτισμό [ηθική, δίκαιο, ανθρωπιά κ.ά.]

Θετικές πλευρές της τεχνικής προόδου:

•  Κυριαρχία στη φύση

α.  ελάττωση της εξάρτησης του ανθρώπου απ' αυτή με την αποκρυπτογράφηση των νόμων της

β.  αξιοποίηση των δυνάμεων της προς όφελος του (π. χ. ανανεώσιμες πηγές ενέργειας)

• Θετική επίδραση στο χαρακτήρα και τα αποτελέσματα της εργασίας:

α.  ελαχιστοποίηση σωματικού μόχθου, απαλλαγή από επίμοχθες εργασίες (με τη μηχανοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας)

β. μείωση ορίων παραγωγικού χρόνου, αύξηση ελεύθερου χρόνου

γ. μαζική παραγωγή αγαθών και βελτίωση της ποιότητας τους - δημιουργία νέων τομέων απασχόλησης - νέων επαγγελμάτων με επέκταση των ευκαιριών για εργασία

δ. αφθονία ανέσεων και μέσων στην καθημερινή ζωή. Αποφασιστική συμβολή στην επίλυση βασικών προβλημάτων διαβίωσης και κατ' επέκταση στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου

• Η τεχνολογική ανάπτυξη συνέβαλε στη διεύρυνση του επιστημονικού πεδίου, στη συνακόλουθη πρόοδο των επιστημών:

α. θεαματική πρόοδος της ιατρικής που μείωσε την παιδική θνησιμότητα και παράλληλα με τη βελτίωση των όρων διαβίωσης αύξησε το μέσο όρο ζωής

β. με τα σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα επιτυγχάνεται η ευρεία διάδοση των επιτευγμάτων του πνευματικού πολιτισμού, η ανάπτυξη της παιδείας και η

κοινωνικοποίηση της γνώσης. Έτσι, καταπολεμάται η άγνοια, η αμάθεια, οι δεισιδαιμονίες, οι προλήψεις (ανάπτυξη ορθολογικής σκέψης)

• Η τελειοποίηση των μέσων συγκοινωνίας, με την εκμηδένιση των αποστάσεων, διευκολύνει την ανθρώπινη επαφή και την προσέγγιση των λαών

• Ανάπτυξη πνεύματος οικουμενικής συνείδησης με τις απεριόριστες δυνατότητες επικοινωνίας που παρέχει στους λαούς (ΜΜΕ, δορυφορική τηλεόραση κ.λπ.)

• Πολλαπλασιασμός των μέσων ψυχαγωγίας, διεύρυνση μορφών τέχνης

• Η γενικότερη πρόοδος συντελεί στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, αφού τα πολιτιστικά αγαθά (περίθαλψη, μόρφωση κ.α.) είναι πλέον προσιτά στο ευρύτερο κοινό.

           Αρνητικές πλευρές της τεχνικής προόδου

• Ο σύγχρονος πολιτισμός είναι μονομερής, μονοδιάστατος. Έχει δοθεί προτεραιότητα στον τεχνικό, ενώ, σε μεγάλο βαθμό, παραμελείται ο πνευματικός και ηθικός του χαρακτήρας

• Καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος, διατάραξη οικολογικής ισορροπίας εξαιτίας, εκτός των άλλων, της τεχνοκρατικής αντίληψης στην εφαρμογή των επιτευγμάτων του σύγχρονου πολιτισμού με συνέπειες:

α. δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης

β. αρνητική επίδραση στην ψυχοσωματική υγεία (έξαρση ψυχονευρωτικών διαταραχών, άγχος κ.λπ.)

•  Η αλματώδης ανάπτυξη του τεχνικού πολιτισμού δίνει τη δυνατότητα τελειοποίησης των πολεμικών εξοπλισμών για τη δημιουργία μέσων μαζικής καταστροφής που:

1. απειλούν την ανθρωπότητα με ολοκληρωτικό αφανισμό (κίνδυνος πυρηνικού ολέθρου)

2. επιτείνουν τα αισθήματα ανασφάλειας, αβεβαιότητας για το μέλλον

• Ο μηχανοποιημένος και κατακερματισμένος χαρακτήρας της εργασίας (αυτοματισμός, εξειδίκευση κ.λπ.) οδηγεί:

α. στην αποξένωση του δημιουργού από τα δημιουργήματα, την απώλεια της χαράς από την προσωπική δημιουργία (αλλοτρίωση)

β. στην τυποποίηση, την πλήξη, την ανία

γ. συχνά στην πνευματική μονομέρεια

•  Δημιουργούνται κίνδυνοι για τη δημοκρατία, όταν τα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα (κυρίως τα ΜΜΕ, οι επιστημονικές τεχνικές επηρεασμού της κοινής γνώμης κ.λπ.) υπηρετούν συμφέροντα και πολιτικές σκοπιμότητες. Τότε, ως όργανα αποπροσανατολισμού, χαλιναγώγησης του πολίτη τον καθιστούν ενεργούμενο τους.

• Το πνεύμα υλικού ευδαιμονισμού και η συνακόλουθη υπερκατανάλωση οφείλονται, σε μεγάλο βαθμό, στη συμβολή της τεχνολογίας στη μαζική παραγωγή, ποικιλία, ελκυστικότητα, προβολή των αγαθών και στη νοοτροπία της άνεσης και της ευκολίας που καλλιεργούν τα τεχνικά μέσα

• Οι υλιστικές προτεραιότητες του μονοδιάστατου ανθρώπου οδηγούν:

1. στην αδιαφορία για πνευματική καλλιέργεια, στην απομάκρυνση από υψηλές αξίες, ιδανικά

2. στην αποστασιοποίηση από συλλογικές δραστηριότητες, στο άγχος, την υπερένταση

•  Η κυριαρχία του υπέρμετρου ορθολογισμού και του ωμού πρακτικισμού του σύγχρονου πολιτισμού οδηγούν στην απώλεια της θέλησης για ενδοσκόπηση, εσωτερική ζωή και στην αδιαφορία για τη δημιουργία ηθικά και πνευματικά ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων

• Η ανάπτυξη των βιομηχανιών στις πόλεις είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αστυφιλικού ρεύματος για τη μετοίκηση μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων από την περιφέρεια στα αστικά κέντρα, με όλες τις αρνητικές συνέπειες (υποβάθμιση ποιότητας ζωής, αδυναμία επικοινωνίας και διαμόρφωσης υγιών διαπροσωπικών σχέσεων, πολύμορφη αλλοτρίωση του ατόμου, άγχος κ.λ.π).