ΕΘΝΙΣΜΟΣ - ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ - ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ

ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ -ΕΘΝΙΣΜΟΣ - ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ

Ορισμός και διευκρίνιση:

Εθνισμός:

Όρος που πλάστηκε από το ουσιαστικό έθνος στις αρχές του 19ου αιώνα. Δηλώνει τον αγνό πατριωτισμό, τη φιλοπατρία, τη συνείδηση ότι ανήκουμε σε κάποιο έθνος και μαζί το πατριωτικό αίσθημα που εκπηγάζει από αυτή τη συνείδηση. Γνώρισμά του βασικό είναι η προσήλωση στα ιδεώδη ενός έθνους, χωρίς, ωστόσο, να περιφρονούνται ως υποδεέστερα τα άλλα έθνη. Δεν παρουσιάζει επεκτατικές τάσεις. Πρόκειται για αντίληψη που διακρίνεται από ευγένεια και υγεία κοινωνική. Δε διαιρεί τους λαούς, αλλά τους ενώνει.

Εθνικισμός:

·      Προέρχεται από το όνομα εθνικός, το οποίο ανάμεσα στις άλλες σημασίες είχε αποκτήσει, από την αρχαιότητα ακόμη, και τη σημασία του ειδωλολάτρη. Εθνικοί ονομάστηκαν κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους οι ειδωλολάτρες και μάλιστα οι Έλληνες. Στην Παλαιά Διαθήκη εθνικοί λέγονταν όσοι ανήκαν στα έθνη, ήταν δηλαδή οι άλλοι λαοί της γης εκτός από το λαό του Ισραήλ, ο οποίος διεκδικούσε για τον εαυτό του τον «έναν και αληθινό Θεό». Η ηθελημένη αυτή διάκριση συσπείρωνε τους Εβραίους. Από τη φύση του, επομένως, ο εθνικισμός έφερε φορτίο αρνητικό: σήμα θρησκευτικού φανατισμού. Εξώφυλλο περιοδικού "Διαβάζω", τεύχος 322, 10 Νοεμβρίου 1993 ·        Σήμερα ο όρος εθνικισμός σημαίνει την παθολογική προσήλωση στο έθνος και στα εθνικά ιδεώδη και όταν ακόμη αυτά πραγματώνονται σε βάρος των άλλων εθνών. Χωρίζει, έτσι, τα έθνη σε ανώτερα και κατώτερα και δηλώνει τις επεκτατικές προθέσεις. Ωστόσο ο εθνικισμός με την υποχώρηση του εθνισμού φορτίστηκε και θετικά. Πάντως, μετά τη δεκαετία του 1980, ύστερα από την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων και την ανανέωση των κάθε είδους εθνικισμών που συγκλόνισαν και συγκλονίζουν τον κόσμο, επανέρχεται ο όρος εθνισμός, για να δηλώσει τον αγνό πατριωτισμό. Ανακτά ο εθνισμός το χαμένο έδαφος, ενώ ο εθνικισμός περιορίζεται στην πρώτη του σημασία, την αρνητική: δηλώνει τις επεκτατικές βλέψεις και τάσεις. Συνώνυμος του εθνικισμού είναι ο σοβινισμός. Δηλώνει κι αυτός το φανατικό πατριωτισμό, ο οποίος συνοδεύεται από βλέψεις και τάσεις επεκτατικές. Ο όρος πλάστηκε από το όνομα του Γάλλου εθνικιστή Ν.Chauvin, ο οποίος έζησε κατά την εποχή του Μ. Ναπολέοντα.

Διεθνισμός:

·   Θεωρία που αποβλέπει στην ένταξη των κρατών σε ένα ευρύτερο πλαίσιο με κοινές αρχές. Για να υλοποιηθεί η θεωρία αυτή, απαιτείται παραμερισμός των τοπικιστικών αντιλήψεων, κατάργηση συνόρων και υποταγή των εθνικών συμφερόντων στο γενικό, υπερεθνικό συμφέρον. Κυρίαρχος στόχος τον διεθνισμού είναι η συναδέλφωση των λαών, η ανάπτυξη διεθνών σχέσεων στον πολιτικό, κοινωνικό, πνευματικό, πολιτιστικό και οικονομικό τομέα και η δημιουργία μίας παγκόσμιας κοινωνίας με εξάλειψη των διαφορών ανάμεσα στους λαούς.

μορφές διεθνισμού:

α. Ο υγιής διεθνισμός που αποβλέπει στην κατάργηση των συνόρων και στη συναδέλφωση των λαών. Κάθε λαός, όμως, θα διατηρεί την ιδιαιτερότητα του, τα χαρακτηριστικά εκείνα που τον διακρίνουν από τους άλλους, την ταυτότητα του. β. Ο μηδενιστικός διεθνισμός ή μηδενιστικός κοσμοπολιτισμός, που αποβλέπει στην κατάργηση, στην εξαφάνιση των ιδιαιτεροτήτων των επιμέρους λαών. Σκοπός του η αφομοίωση των μικρών λαών - εθνών από ισχυρά κράτη - έθνη.

Αίτια αναβίωσης του εθνικισμού:

·   Τα εθνικά οράματα που παρέμειναν ανεκπλήρωτα (αλυτρωτισμός), όταν δημιουργήθηκαν τα νέα εθνικά κράτη, αποτέλεσαν  το έναυσμα για νέες εθνικές διεκδικήσεις σε βάρος άλλων εθνικών κρατών.

· Η κατάρρευση του σοβιετικού κράτους και της ιδεολογίας, που νομιμοποιούσε την ύπαρξη και την αποστολή του, υπήρξε η αιτία αναζωπύρωσης εθνικιστικών ανταγωνισμών που ο μέχρι πρότινος συσχετισμός δυνάμεων δεν επέτρεπε να εκδηλωθούν.

·        Πολλά σύγχρονα εθνικά κράτη, που αντιμετωπίζουν εκρηκτικά οικονομικά και πολιτικά προβλήματα, στρέφουν το λαό εναντίον γειτονικών κρατών, για να εκτονώσουν ανώδυνα γι' αυτά τη δυσαρέσκειά του.

·     Η υποδαύλιση από τους μηχανισμούς της προπαγάνδας ιστορικών διαφορών ανάμεσα στα έθνη ανεβάζει τον εθνικιστικό πυρετό και προκαλεί καταστάσεις εθνικιστικής υστερίας.

·    Διακρίσεις σε βάρος εθνικών μειονοτήτων και καταπάτηση των δικαιωμάτων τους.

·        Τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα των ισχυρών κρατών.

·  Ο κίνδυνος πολιτιστικής άλωσης και αφομοίωσης των μικρών εθνών με μακρά πολιτιστική παράδοση.

Οι κίνδυνοι που εγκυμονεί ο εθνικισμός:

·        Ο εθνικισμός παραβιάζει τη θεμελιώδη πολιτική και ηθική αρχή, το σεβασμό δηλαδή της ιδιαιτερότητας κάθε έθνους και του δικαιώματος που έχει για αυτόνομη κρατική υπόσταση. Παραβίαση της διεθνούς νομιμότητας.

·        Μισαλλοδοξία και φανατισμός.

· Τα μεγαλοϊδεατικά ανεκπλήρωτα εθνικιστικά οράματα στρέφονται κατευθείαν εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας, των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της υπόστασης άλλων κρατών ή μειονοτήτων. Γι' αυτό οι εθνικιστικές διαμάχες αποτελούν θανάσιμη απειλή για την ειρήνη.

·  Απομονωτισμός, δηλαδή έλλειψη καλών σχέσεων με γειτονικά κράτη και γενικότερα με τα κράτη-μέλη της διεθνούς κοινότητας.

·  Ο εθνικισμός οδηγεί, συνήθως, στην κατάλυση των δημοκρατικών ελευθεριών, στην πολιτική βία και στον ολοκληρωτισμό. «Όσο περισσότερο επιχειρούμε να επιστρέψουμε στην ηρωική φυλετική κοινωνία, τόσο περισσότερο κατρακυλάμε προς την Ιερά Εξέταση, τις μυστικές αστυνομίες και το γκαγκστερισμό με ρομαντική μάσκα» λέει ο φιλόσοφος Καρλ Πόπερ.

 Διαβάστε επίσης εδώ σχετικά με το θέμα από το Σαράντο Καργάκο