"Σιούλας ο ταμπάκος", Δημήτρης Χατζής

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΣ

- Γέννηση: Ιωάννινα 1913, γιος του Γεωργίου Χατζή, διηγηματογράφου, ποιητή και εκδότη της εφημερίδας "Ήπειρος"

- Φοίτησε στη Νομική Σχολή Αθηνών αλλά δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του λόγω οικονομικών δυσχερειών

- 1930: ένταξη στο ΚΚΕ και το 1936 εξορίστηκε στη Φολέγανδρο από το καθεστώς Μεταξά

- Την περίοδο της Κατοχής γίνεται μέλος του ΕΑΜ και αρθρογραφεί σε διάφορες εφημερίδες, όπως και στο τυπογραφείο του βουνού

- 1947: εξορία στην Ικαρία

- 1948: Ένταξη στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδος και μετά την ήττα καταδικάζεται δις εις θάνατον για λιποταξία

- Καταφεύγει στο εξωτερικό (Ουγγαρία, Ρουμανία και αργότερα Αν. Γερμανία)

- 1962: γίνεται βοηθός στην έδρα βυζαντινής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης και ιδρύει Νεοελληνικό Ινστιτούτο εκεί

- 1974 (Νοέμβριος): επιστρέφει στην Ελλάδα μετά την πτώση της Χούντας αντιμετωπίζοντας όμως πρόβλημα με τη παλιά καταδίκη του. Το πρόβλημα λύνεται την επόμενη χρονιά με την απονομή χάρης

- 1980: εκδότης του περιοδικού "Πρίσμα"

- 20/7/1981: θάνατος μετά από 4 μήνες αφού προσβλήθηκε από καρκίνο των βρόγχων

Έργα:

- 1946: "Φωτιά" (μυθιστόρημα)

- 1952: "Το τέλος της μικρής μας πόλης"

- "Θητεία" (αγωνιστικά κείμενα 1940 - 1950)

- 1966: "Ανυπεράσπιστοι" (διηγήματα)

- 1976: "Το διπλό βιβλίο"

- 1976: "Σπουδές" (διηγήματα ξανατυπωμένο και άλλα)

- "Το πρόσωπο του Νέου Ελληνισμού" (διαλέξεις και δοκίμια)

"Το τέλος της μικρής μας πόλης"
Θεωρείται το πιο σημαντικό από τα έργα του Δημ. Χατζή, που κυκλοφόρησε το 1952 στη Ρουμανία. Τα διηγήματα της συλλογής κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα το 1963, ενώ ο συγγραφέας ήταν ακόμη εξόριστος.
Συλλογή εφτά διηγημάτων με κοινό θεματικό άξονα κατά το Λίνο Πολίτη "έναν κόσμο που φθίνει, επειδή έχουν αλλάξει οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες" 

Τίτλοι διηγημάτων:

1. Σαμπεθάι Καμπιλή

2. Η διαθήκη του καθηγητή

3. Μαργαρίτα Περδικάρη

4. Ο τάφος

5. Η θεία μας η Αγγελική 

6. Ο ντετέκτιβ

7. Σιούλας ο ταμπάκος

Στην παρακάτω διεύθυνση διαβάστε για τη συλλογή "Το τέλος της μικρής μας πόλης" μια πολύ ωραία παρουσίαση της φιλολόγου Κωνστάντως Λιανού - Νερατζή

Δείτε επίσης μια φανταστική επιστροφή του Δημ. Χατζή στη γενέθλια πόλη:

Σιούλας ο ταμπάκος
Υπόθεση:
   Στην ανατολική πλευρά του μεσαιωνικού κάστρου των Ιωαννίνων βρίσκονταν τα ταμπάκικα, τα βυρσοδεψεία (και τα σπίτια) των ταμπάκων, μιας κλειστής επαγγελματικής συντεχνίας με περήφανους ανθρώπους, που "παινεύονταν πως ήταν από τους παλιότερους κατοίκους αυτής της πόλης και πως ήταν όλοι τους αρχόντοι "καστρινοί". Δεν είχαν πολλές σχέσεις με τους ντόπιους, γιατί τους θεωρούσαη χωριάτες, "ντατσκαναραίους" , όπως αναφέρεται στο διήγημα και ζούσαν δουλεύοντας "αναντάμ παπαντάμ" τα δέρματα σύμφωνα με την "παράδοση του συναφιού" και περνώντας την ώρα τους με το κυνήγι στη λίμνη των Ιωαννίνων.
   Από την παράδοση αυτή της συντεχνίας δεν ξέφυγε ο κεντρικός ήρωας του διηγήματος, ο Σιούλας, που μεγαλώνει στα ταμπάκικα, από γονείς ταμπάκους και δημιουργεί εκεί και τη δική του οικογένεια.

Ταμπάκικα στα Γιάννενα, 1948

  Η σταδιακή όμως εκβιομηχάνιση της χώρας έχει αρνητικές συνέπειες στη δουλειά των ταμπάκων καθώς "Δυο τρεις παλιοί δερματεμπόροι στο παζάρι της πόλης το βρήκανε συμφερότερο, αντίς να παιδεύονται με τους ταμπάκους, να μαζώνουνε τα τομάρια και να τα στέλνουν ακατέργαστα στην Ιταλία, στη Μασσαλία, ακόμα και στη Σύρα, για να τ'αργαστούν εκεί. Με τις μηχανές". Έτσι αρχίζει ο οικονομικός μαρασμός των ταμπάκικων και η φτώχεια χτυπά την πόρτα των περήφανων ταμπάκων, οι οποίοι θα αναγκαστούν να κάνουν το χόμπυ τους (το κυνήγι) μέσο βιοπορισμού και θα έρθουν σε επαφή και θα εκτιμήσουν για πρώτη φορά τους ανθρώπους (όπως ο γύφτος, στον οποίο απευθύνεται ο Σιούλας για να πουλήσει το ντουφέκι του), που είχαν γύρω τους αλλά τους περιφρονούσαν. Η πορεία πάντως των πραγμάτων είναι μη αναστρέψιμη πια "...οι σάλπιγγες των νέων καιρών γκρεμίζαν από θεμέλια τα τείχη της ταμπάκικης Ιεριχώς μέσα σ'ένα πανδαιμόνιο απ'ουρλιαχτά μηχανών".

Στοιχεία ηθογραφίας του διηγήματος:
Το διήγημα συνεχίζει την παράδοση του ηθογραφικού διηγήματος του Παπαδιαμάντη και του Βιζυηνού με τη διαφορά ότι κέντρο των ιστοριών του Χατζή δεν είναι η ελληνική ύπαιθρος αλλά η επαρχιακή πόλη (με τα μαγαζιά, τα εργαστήρια των ταμπάκων, τις ταβέρνες...) . Επιπλέον, οι χαρακτήρες  δεν είναι άνθρωποι ιδιόρρυθμοι που συγκρούονται με τον κοινωνικό τους περίγυρο, αλλά άτομα που προσπαθούν να προσαρμοστούν σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη κοινωνία και να επιβιώσουν. Ο Σιούλας είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα ανθρώπου που δεν κατορθώνει να συμβαδίσει με την αλλαγή μιας κοινωνίας που βρίσκεται στο μεταίχμιο των νέων καιρών.  Οι αλλαγές αναφέρονται κυρίως στις παραδόσεις και στο λαϊκό πολιτισμό της περιφέρειας, κάτι που φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα το συγγραφέα.

Δείτε πώς ορίζει το λεξικό του Τριανταφυλλίδη τη συντεχνία εδώ και τον ταμπάκη - (ο) εδώ

Συντεχνίες βέβαια ταμπάκων  δεν υπήρχαν μόνο στα Ιωάννινα αλλά και σε άλλες ελληνικές πόλεις, όπως η Χίος.
Στο παρακάτω αφιέρωμα παρουσιάζονται λεπτομέρειες από τη ζωή των ταμπάκων της Χίου, πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ζωντανές μαρτυρίες για τον τρόπο επεξεργασίας των δερμάτων, κλπ.

Για την ανάλυση του διηγήματος πατήστε εδώ