Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2015
Τρίτη 15 Δεκεμβρίου 2015
Πέμπτη 3 Δεκεμβρίου 2015
Η αρρώστια (μανία) στις αρχαιοελληνικές τραγωδίες
"Ιφιγένεια εν Ταύροις" (Ευριπίδη)
(1ο επεισόδιο, κυρίως μετά το 280 στ.)
Η υπόθεση (εν συντομία)
Σκηνές της τρέλας στην αρχαιοελληνική τραγωδία
Αναπαραστάσεις της νόσου και της ίασης στην αρχαία ελληνική τραγωδία και κωμωδία
ΗΡΑΚΛΗΣ ΜΑΙΝΟΜΕΝΟΣ (Ευριπίδη) Η υπόθεση
Ιππόλυτος (Ευριπίδη) [η τρέλα της Φαίδρας)]Η υπόθεση
αναλυτικά η υπόθεση
Η ΦΑΙΔΡΑ ΣΤΟΝ ΕΥΡΙΠΙΔΗ : ΘΥΤΗΣ Η ΘΥΜΑ;
Μια ανάλογη εργασία από το Αρσάκειο εδώ
Πέμπτη 26 Νοεμβρίου 2015
Δημόσια έργα, ερχομός προσφύγων, Τράπεζα Ελλάδος και οικονιομική κρίση του 1929
Μια σειρά από μικρά video σχετικά με την ύλη της ιστορίας της κατεύθυνσης
α) πίεση προσφυγικού ρεύματος
πρωτεύουσας
δ) Το οικονομικό κραχ του 1929 και οι επιπτώσεις του (κυρίως σε πολιτικό επίπεδο)
Κυριακή 22 Νοεμβρίου 2015
ΤΡΟΠΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (ενδοσχολικές εξετάσεις)
ΘΕΜΑ: "Οδηγίες για τον τρόπο αξιολόγησης μαθημάτων του
Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2015-2016"
Μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής
Πολιτικής (πράξη 53/03-11-2015 του Δ.Σ.) σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες
σχετικά με τον τρόπο αξιολόγησης μαθημάτων του Γενικού Λυκείου για το σχολικό
έτος 2015-2016 :
Τρόπος εξέτασης των μαθημάτων
1. Τα θέματα των γραπτών προαγωγικών και απολυτηρίων
εξετάσεων λαμβάνονται από την ύλη που ορίζεται ως εξεταστέα για κάθε μάθημα
κατά το έτος που γίνονται οι εξετάσεις. Οι ερωτήσεις είναι ανάλογες με εκείνες
που υπάρχουν στα σχολικά εγχειρίδια και στις οδηγίες του Ινστιτούτου
Εκπαιδευτικής Πολιτικής, διατρέχουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη έκταση της
εξεταστέας ύλης, ελέγχουν ευρύ φάσμα διδακτικών στόχων και είναι κλιμακούμενου
βαθμού δυσκολίας. Οι μαθητές απαντούν υποχρεωτικά σε όλα τα θέματα.
2. Σε περίπτωση κατά την οποία ένα θέμα αναλύεται σε
υποερωτήματα, η βαθμολογία που προβλέπεται για αυτό κατανέμεται ισότιμα στις
επιμέρους ερωτήσεις, εκτός αν κατά την ανακοίνωση των θεμάτων καθορίζεται
διαφορετικός βαθμός για κάθε μια από αυτές.
Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2015
Διχοτόμηση νομίσματος
ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ
 |
Οι πρωταγωνιστές της διχοτόμησης της δραχμής το Μάρτιο του 1922 [αριστερά: Δημ. Γούναρης (1867 - 1922), πρωθυπουργός το 1922 και δεξιά: Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης (1860 - 1922), υπουργός Οικονομικών και Επισιτισμού στην κυβέρνηση Γούναρη και εμπευστής της γνωστής διχοτόμησης της δραχμής] |
Στις αρχές του 1922 οι οικονομικοί πόροι της Ελλάδας είχαν εξαντληθεί από το πόλεμο. Η χρηματοδότηση της Μικρασιατικής Εκστρατείας βρισκόταν σε κίνδυνο. Ήταν η περίοδος που οι Τούρκοι υπό τον Κεμάλ Ατατούρκ άρχισαν να έχουν το πάνω χέρι στις στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Η περιοδεία του πρωθυπουργού Δημητρίου Γούναρη (1867-1922) και του Υπουργού Εξωτερικών Γεωργίου Μπαλτατζή (1868-1922) στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για τη σύναψη δανείου δεν καρποφόρησε. Σε μία ύστατη προσπάθεια, στις 11 Φεβρουαρίου 1922 ο Γούναρης συμφώνησε με ομάδα άγγλων κεφαλαιούχων για δάνειο ύψους 15.000.000 δραχμών, που όμως δεν εκταμιεύτηκε ποτέ.
Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα, στις 21 Φεβρουαρίου, ο Γούναρης έσπευσε να ενημερώσει τους στενούς συνεργάτες του σχετικά με την αποτυχία του ταξιδιού του στην Ευρώπη. Τους τόνισε ότι η χώρα χρειαζόταν επειγόντως πόρους, που δεν μπορούσαν να προέλθουν από τη χρονοβόρο διαδικασία της αύξησης της φορολογίας ή των δασμών.
Μόλις ολοκληρώθηκε η ενημέρωση, έμεινε μόνος στο πρωθυπουργικό γραφείο με τον Υπουργό Οικονομικών και Επισιτισμού Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη (1860-1922). Σύμφωνα με τον βιογράφο του, Αλέξανδρο Οικονόμου, ο Πρωτοπαπαδάκης σηκώθηκε από τη θέση του και απευθυνόμενος στον Γούναρη του είπε: «Δημητράκη, τα ηύρα τα λεπτά». Ο Γούναρης έμεινεν εμβρόντητος και τον εκοίταζε με ολάνοιχτα μάτια, χωρίς να αρθρώνη λέξιν. Ο Πρωτοπαπαδάκης, αντί άλλης εξηγήσεως, έβγαλε από το πορτοφόλι του εν εκατοντάδραχμον χαρτονόμισμα, το έκοψε εις δύο και επέδειξε τα τεμάχια κρατών αυτά προ των εκστατικών οφθαλμών του φίλου του. Ο Γούναρης δεν εκαταλάβαινε τι συμβαίνει. – Ενόμισα πως τρελλάθηκε, έλεγε κατόπιν. Αφού, λοιπόν, ο Πρωτοπαπαδάκης απήλαυσε το θέαμα, το οποίο παρείχε ο φίλος του, αποφάσισε να του εξηγήση το σχέδιόν του. Πλήρης θαυμασμού ο Γούναρης δια την ευφυά και απλουστάτην επινόησιν προσεπάθησεν εν τούτοις να εύρη κάθε πιθανήν αντίρρησιν διά την ορθότητα της εφαρμογής της. Και ηύρε, ως έλεγε, πολλάς, αλλ’ ουδεμία ηδύνατο να σταθή προ των επιχειρημάτων του Πρωτοπαπαδάκη. Απεδέχθη λοιπόν πλήρως το σχέδιόν του. Αμφότεροι ετήρησαν απόλυτον εχεμύθεια…». Επρόκειτο για ένα είδος εσωτερικού αναγκαστικού δανεισμού, με το πρωτότυπο μέτρο της διχοτόμησης του νομίσματος, της δραχμής εν προκειμένω.
Ένα μήνα αργότερα, στις 21 Μαρτίου 1922, ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, μιλώντας από το βήμα της Βουλής για τον προϋπολογισμό του 1921-1922, αποκάλυψε το σχέδιό του για τη σύναψη αναγκαστικού εσωτερικού δανείου, επαναλαμβάνοντας την παράσταση που είχε δώσει ένα μήνα νωρίτερα ενώπιον του πρωθυπουργού Δημητρίου Γούναρη. Έβγαλε από την τσέπη του ένα χαρτονόμισμα και το επέδειξε στη Βουλή λέγοντας: «Ιδού κύριοι, έν εκατοντάδραχμον. Προς τα δεξιά είναι η εικών του Γεωργίου Σταύρου, προς τα αριστερά το Βασιλικόν Στέμμα. Ευθύς ως το νομοσχέδιον ψηφισθή θα διχοτομήσω το εκατοντάδραχμον (ο κύριος υπουργός βγάζει από το χαρτοφυλάκιόν του μίαν ψαλλίδα γραφείου και προ της εκθάμβου Βουλής κόπτει εις δύο το εις χείρας του χαρτονόμισμα). Και το τεμάχιον το φέρον την εικόνα του Γ. Σταύρου θα εξακολουθήση κυκλοφορούν ως νόμισμα 50 δραχμών, το δε έτερο ήμισυ-αφού το στέμμα-θα αποτελή ομολογίαν 50 δραχμών». Η έκπληκτη Βουλή δέχθηκε την αγόρευση Πρωτοπαπαδάκη με «διαμαρτυρίας, γέλωτας και ραγδαία χειροκροτήματα», όπως αναφέρονται στα Πρακτικά της σώματος.
Το μέτρο της διχοτόμησης του χαρτονομίσματος προκάλεσε ζωηρή συζήτηση, τόσο εντός, όσο και εκτός του κοινοβουλίου. Υποστηρίχθηκε ότι εκλόνιζε την εμπιστοσύνη στο νόμισμα, ενώ σύμφωνα με τον Ριζοσπάστη έπληττε τα λαϊκά στρώματα του πληθυσμού. Ο πρωθυπουργός Δημήτριος Γούναρης παραδέχθηκε ότι το μέτρο παρουσίαζε πολλές αδυναμίες, αλλά ήταν το πιο ενδεδειγμένο για τις κρίσιμες στιγμές που περνούσε η χώρα, αφού εξωτερικό δάνειο δεν είχε εξασφαλισθεί και εσωτερικό δάνειο δεν μπορούσε να επιδιωχθεί με κλονισμένη την αξία του νομίσματος. Η φιλελεύθερη αντιπολίτευση ετάχθη κατά του νομοσχεδίου, αν και ο έμπειρος περί τα οικονομικά Εμμανουήλ Τσουδερός παραδέχθηκε τη «σοβαρότητα και το πολύπλοκο του θέματος».
Οι εφημερίδες, κυρίως της συμπολίτευσης, τήρησαν αμήχανη στάση και η κυβέρνηση αναγκάστηκε να τις δωροδοκήσει για να υποστηρίξουν το αναγκαστικό δάνειο, όπως αναφέρει στο Ημερολόγιό του ο Ιωάννης Μεταξάς (Πέμπτη 24 Μαρτίου): «Αι εφημερίδες επληρώθησαν αδρότατα εκατό χιλιάδες εκάστη, αι βενιζελικαί, αφού εφάνησαν δεχόμεναι κατ’ αρχάς, ηρνήθησαν έπειτα. Το μέτρο της διχοτόμησης του νομίσματος χαρακτηρίστηκε «ηρωική δημοσιονομία» από τον διάσημο οικονομολόγο και κοινωνιολόγο Βιλφρέντο Παρέτο, ενώ επαινέθηκε από τον βρετανό πρωθυπουργό Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ.
Το νομοσχέδιο ψηφίσθηκε στις 25 Μαρτίου 1922 με ψήφους 151 έναντι 148 και η διχοτόμηση του νομίσματος έγινε νόμος του κράτους με αριθμό 2749. Από το αναγκαστικό δάνειο εξαιρέθηκαν οι ξένοι υπήκοοι και οι ξένες εταιρείες. Σύμφωνα με το νόμο, το μέτρο της διχοτόμησης του νομίσματος θα λειτουργούσε ως εξής: Οι κάτοχοι των χαρτονομισμάτων θα κρατούσαν το αριστερό κομμάτι (που ονομαζόταν στην καθομιλουμένη «Σταύρος», επειδή είχε χαραγμένο πάνω του το κεφάλι του Γεωργίου Σταύρου), το οποίο θα είχε την αξία των 50 δραχμών, και το δεξιό κομμάτι (που ονομαζόταν αντιστοίχως «στέμμα») θα επιστρεφόταν στην Εθνική Τράπεζα, η οποία θα έδινε μιαν απόδειξη (αργότερα θα τυπώνονταν κανονικοί τίτλοι που θα αντικαθιστούσαν την απόδειξη) για τη συμμετοχή τους στο αναγκαστικό δάνειο.
Το επιτόκιο των ομολογιών ήταν αρκετά υψηλό, στο 7% (έναντι 4% των καταθέσεων ταμιευτηρίου), και αργότερα κατέβηκε στο 6,5%, ώστε τα χρήματα που θα εξοικονομούνταν, να μοιραστούν μέσω κληρώσεως, εν είδει λαχείου. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν τυχερά παιχνίδια κι έτσι η κλήρωση αυτή είχε θετική απήχηση στα λαϊκά στρώματα του πληθυσμού.
Το αναγκαστικό δάνειο του Πρωτοπαπαδάκη απέφερε στο Δημόσιο το σημαντικό ποσό των 1.550.000.000 δραχμών. Βοήθησε να αντιμετωπισθούν οι άμεσες ανάγκες έως το φθινόπωρο του 1922, αλλά δεν έλυσε το οικονομικό πρόβλημα της χώρας. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή και την άφιξη των προσφύγων, ο εξωτερικός δανεισμός της χώρας έγινε επιτακτικός.
Διαβάστε επίσης εδώ από τη "Μηχανή του χρόνου" και δείτε και ένα ολιγόλεπτο video
και εδώ πολύ ωραίο αφιέρωμα για τη διχοτόμηση του νομίσματος
και επίσης εδώ αφιέρωμα από το ΒΗΜΑ για το ίδιο γεγονός
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ (σχολιασμός πίνακα 8, σελ. 49, σχ. βιβλίου)
ΠΙΝΑΚΑΣ
8
|
|
Η μετανάστευση στο εξωτερικό κατά την περίοδο
1896-1935
|
|
(σελ.
49 σχολικού βιβλίου)
|
|
Με βάση τα στοιχεία που αφορούν στη μετανάστευση στο
εξωτερικό κατά την περίοδο 1896 – 1935 και τις ιστορικές σας γνώσεις να
σχολιάσετε και να αιτιολογήσετε το φαινόμενο της μετανάστευσης κατά την
περίοδο αυτή.
|
|
Περίοδος
|
Λόγοι μετανάστευσης
|
1896-1900
|
Η μετανάστευση μπορεί να ερμηνευθεί με α) την κήρυξη
πτώχευσης στην Ελλάδα, β) την επιβολή του Δ.Ο.Ε, γ) το κλίμα ανασφάλειας που
δημιουργήθηκε, δ)το καθεστώς των τσιφλικιών και οι πολλοί ακτήμονες που δεν
έχουν κλήρο και δεν μπορούν να επιβιώσουν.
|
1901 - 1910
|
Μεγάλη αύξηση του αριθμού των μεταναστών, που είναι
αποτέλεσμα α) της σταφιδικής κρίσης και της συνεπακόλουθης οικονομικής
καχεξίας, (η σταφιδική κρίση προκλήθηκε όταν η Αγγλία που απορροφούσε το
σύνολο σχεδόν της ελληνικής σταφιδικής παραγωγής, άρχισε να παράγει δική της
σταφίδα στην Αίγυπτο - την οποία κατείχε - με αποτέλεσμα την καταστροφή των
περισσότερων Ελλήνων σταφιδοπαραγωγών), β) των εντάσεων που υπάρχουν στον
αγροτικό χώρο (π.χ εξέγερση Κιλελέρ), γ) της απουσίας μέτρων για αγροτική μεταρρύθμιση.
|
1911 - 1915
|
Ο αριθμός των μεταναστών αυξάνει κι άλλο (κορύφωση
φαινομένου), κυρίως λόγω α) της εμπλοκής της Ελλάδας στους Βαλκανικούς
πολέμους, β) των ορατών επιπτώσεων της σταφιδικής κρίσης και της απουσίας μέτρων στήριξης της αγροτικής
παραγωγής (δεν έχει γίνει ουσιαστική προσπάθεια για διανομή εθνικών ή άλλων
γαιών)
|
1916 - 1920
|
Μείωση του αριθμού των μεταναστών, επειδή α) η
Ελλάδα με τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων ενσωμάτωσε πλούσιες περιοχές
(Μακεδονία, Ήπειρο, Κρήτη, νησιά Ανατ. Αιγαίου), β) έχει γίνει η επιστράτευση
του 1915, γ) συμμετοχή της χώρας στον Α΄παγκόσμιο πόλεμο και στη Μικρασιατική
εκστρατεία., δ) έχει ξεκινήσει η αγροτική μεταρρύθμιση
|
1921- 1925
|
Ο αριθμός των μεταναστών μειώνεται κι άλλο παρά τις
δύσκολες συνθήκες που υπήρχαν στην Ελλάδα (διχοτόμηση της δραχμής,
Μικρασιατική καταστροφή) → Λόγοι: α) Οι
συνθήκες στο εξωτερικό είναι δυσμενείς (π. χ. οι Η. Π. Α κλείνουν τα σύνορα
μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου
πολέμου, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης που
αντιμετωπίζουν), β) ολοκληρώνεται η αγροτική μεταρρύθμιση υπό το βάρος
της πίεσης και των χιλιάδων προσφύγων της μικρασιατικής καταστροφής
|
1926 - 1935
|
Η μείωση του αριθμού των μεταναστών και αυτήν την
περίοδο οφείλεται α) στους ίδιους
λόγους που αφορούσαν και στην
προηγούμενη περίοδο, όσο και β) στο γεγονός ότι μετά τη Μικρασιατική
καταστροφή, άρχισαν να μπαίνουν οι βάσεις για τον εκσυγχρονισμό της χώρας, γ)
η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 έχει οδηγήσει πολλές χώρες να κλείσουν
τα σύνορά τους ή και να διώξουν μετανάστες που υπήρχαν ήδη εκεί
|
Αναφορές του βιβλίου στο φαινόμενο της μετανάστευσης στο
εξωτερικό: α) σελ. 15: «Οι μεταναστεύσεις του αγροτικού πληθυσμού….πέρα από τον
ατλαντικό», β) σελ. 41: «Η μεγάλη μάζα των Ελλήνων της διασποράς….των μεγάλων
κεφαλαίων της ομογένειας», σελ. 48 «Το 1910 οι πρόοδοι της εθνικής οικονομίας….εμβασμ΄των
των μεταναστών»
 |
| Έλληνες μετανάστες στην Αμερική στις αρχές του 20ου αι.
Και το γεγονός που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μετανάστευση κυρίως αγροτικών πληθυσμών προς την Αμερική: η σταφιδική κρίση
|
Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2015
Βαλκανικοί πόλεμοι - τα οφέλη της Ελλάδας
---------------------------------------
---------------------------------------
Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2015
ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ
 |
| Εργάτες ενωμένοι διεκδικούν |
Και τραγούδια που υμνούν τον αγώνα των εργατών ακούστε εδώ
Τετάρτη 28 Οκτωβρίου 2015
Το αγροτικό ζήτημα - στιφλίκια
Τσιφλίκι - Κολίγοι
(πατήστε πάνω στη λέξη κολίγοι για να μεταβείτε στο σύνδεσμο)
(Από τη Βικιπαίδεια)
Ως τσιφλίκι ορίζεται η μεγάλη αγροτική περιοχή, ακόμη και ολόκληρο χωριό που ανήκε σε ιδιώτη κατά την περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης και στο οποίο δούλευαν υποχρεωτικά οι κολίγοι. Ο ίδιος όρος χρησιμοποιήθηκε αργότερα προκειμένου να περιγράψει το μεγάλο αγρόκτημα, ιδιοκτησία πλούσιων οικογενειών[1]. Χαρακτηριστικό του τσιφλικιού σε σχέση με το σύστημα των τιμαρίων είναι κυρίως ο κληρονομικός του χαρακτήρας, αλλά και το γεγονός ότι ο ιδιοκτήτης του δεν έχει πολιτική εξουσία στο έδαφος του τσιφλικιού. Όσον αφορά στην εσωτερική του δομή λειτουργεί όπως ακριβώς το κλασικό φέουδο: ο τσιφλικούχος προσφέρει στον κολίγο το έδαφος, ενίοτε και τους σπόρους, ενώ ο κολίγος προσφέρει την εργασία του.
Οθωμανική αυτοκρατορία
Ο θεσμός των τσιφλικιών, ως κοινωνικός και παραγωγικός μηχανισμός υπήρξε απότοκος της περιόδου κρίσης της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ήταν μορφή του φεουδαρχικού τρόπου διαχείρισης της γης και των συναφών μέσων παραγωγής, μετατρέποντας μερίδα Οθωμανών αξιωματούχων σε φεουδάρχες και μερίδα του αγροτικού κόσμου σε δουλοπάροικους[2]. Για παράδειγμα οι οικονομικοί πόροι της οικογένειας του Αλή πασά συνίσταντο κατά κύριο λόγο «στα εισοδήματα από τα τσιφλίκια τα οποία απέκτησε, καθώς και σε σημαντικά ποσά τα οποία προέρχονταν από την ενοικίαση ακίνητης περιουσίας»[3].
Ο Β. Νιτσιάκος ορίζει το τσιφλίκι ως «μορφή μεγάλης εγγείας ιδιοκτησίας, η οποία καλλιεργείται από γεωργούς στη βάση του κολιγικού συστήματος» και συμφωνεί ότι υπήρξε ταυτόχρονα αίτιο και αποτέλεσμα της αποσύνθεσης του οθωμανικού φεουδαλικού συστήματος που άρχισε το 17ο αιώνα με τη διείσδυση του κεφαλαιοκρατικού συστήματος. Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους τα τσιφλίκια μεταλλάχθηκαν σταδιακά –τουλάχιστον σε ένα μεγάλο μέρος τους- σε ατομικές ιδιοκτησίες[4].
Μετάλλαξη και διευθέτηση
Τα τσιφλίκια μεταλλάχθηκαν αναγκαστικά με την προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας στο ελληνικό κράτος. Η φεουδαρχική σχέση μετατράπηκε σε σχέση μισθωτής εργασίας, ενώ παράλληλα μέσω της διαμόρφωσης κεφαλαιοκρατικών επιχειρήσεων από τη μεγάλη έγγειο ιδιοκτησία διαμορφώθηκε μια μεταβατική κατάσταση στις σχέσεις παραγωγής, αλλά και στον ίδιο τον θεσμό. Δεδομένης της διαμόρφωσης της ατομικής ιδιοκτησίας στην ελληνική επικράτεια διαμορφώθηκαν επίσης και τα «ελεύθερα χωριά», οι «ελεύθεροι αγρότες», με βάση την αγροτική οικογένεια, δηλαδή τον αγρότη, τη γυναίκα του και τα παιδιά του.
Το ζήτημα των τσιφλικιών διευθετήθηκε οριστικά μετά τη 2η Αγροτική Μεταρρύθμιση, (1917–1931). Μια σειρά από ευνοϊκές ρυθμίσεις είχε ήδη προλειάνει το έδαφος, καθώς είχε καταργηθεί ο φόρος «αροτριόντων κτηνών» για τους καλλιεργητές και δια νόμου απαγορεύτηκαν το 1914 οι εξώσεις των κολίγων. Τον ίδιο χρόνο ψηφίστηκε ο νόμος για τουςγεωργικούς συνεταιρισμούς, αλλά επί της ουσίας η αγροτική μεταρρύθμιση επιταχύνθηκε πιεστικά από τον επαναπατρισμό 1,5 εκατομμυρίου προσφύγων μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, σημαίνοντας και το τέλος της μεγάλης γαιοκτησίας στην Ελλάδα.
Διαβάστε ακόμη εδώ από την εφημερίδα Καθημερινή
Διαβάστε ακόμη εδώ από την εφημερίδα Καθημερινή
Τσιφλικάδες και κολίγοι
Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τους Οθωμανούς, το 1881, τα τσιφλίκια των Οθωμανών πέρασαν στα χέρια Ελλήνων τσιφλικάδων. Αυτοί ήταν, κυρίως, από τα Ιόνια νησιά, πλούσιοι γιατροί, δικηγόροι κ.ά., οι περισσότεροι από τους οποίους ούτε καν ήξεραν πού βρίσκονταν τα τσιφλίκια τους, τα οποία και «κυβερνούσαν» οι επιστάτες.
Μια κατηγορία τσιφλικάδων ήταν από τους Ελληνες της διασποράς (Ρωσία, Ρουμανία, Τουρκία κ.ά.). Πολλοί απ' αυτούς - Ζαρίφης, Ζάππας, Ζωγράφος, Σκυλίτσης, Στεφάνοβικ, Καραπάνος, Μπαλτατζής κ.ά. - ήταν άνθρωποι του κεφαλαίου που ασχολούνταν με χρηματικές και τραπεζικές δραστηριότητες.
Υπήρχαν και οι τσιφλικάδες «εκ περιστάσεως» - νομάρχες, δικαστικοί, διοικητικοί υπάλληλοι, βουλευτές, υπουργοί κ.ά. - που έγιναν τα «νέα τζάκια», καθώς και μερικοί που ήταν πριν κολίγοι και οι οποίοι ήταν οι πιο στυγνοί εκμεταλλευτές των κολίγων.
Στα τσιφλίκια τους - το καθένα ήταν από 10.000 έως 100.000 στρέμματα - δούλευαν οι κολίγοι. Ηταν ακτήμονες που καλλιεργούσαν τα κτήματα και έδιναν μέρος της σοδειάς - τη λεγόμενη μορτή - στους τσιφλικάδες, ενώ πλήρωναν και φόρο στο κράτος (το λεγόμενο «φόρο αροτριώντων», που επέβαλε η κυβέρνηση Τρικούπη).
Σαν τα ζώα
Οι κολίγοι δούλευαν μέσα σε ασφυκτικά σκληρές συνθήκες. Οργωναν με ξύλινο αλέτρι που το τραβούσε το βόδι, θέριζαν με το δρεπάνι, αλώνιζαν με το δοκάνι, μετέφεραν τη σοδειά με τη βοϊδάμαξα.
Οι ίδιοι οι τσιφλικάδες και οι επιστάτες τους φέρονταν στους κολίγους τους σαν να ήταν ζώα. Τους υποχρέωναν να εργάζονται από ήλιο σε ήλιο, ακόμα και τις Κυριακές. Δεν τους επέτρεπαν να φιλοξενούν ανθρώπους στα σπίτια (καλύβες) που έμειναν, να κυκλοφορούν στους δρόμους μετά τη δύση του ηλίου, ακόμα και να παντρεύονται.
Επιπλέον, το αφεντικό είχε το δικαίωμα να ξεπαρθενεύει τα ανύπαντρα κορίτσια, να κοιμάται την πρώτη νύχτα του γάμου με τη νύφη - το λεγόμενο «δικαίωμα της πρώτης νύχτας» - να έχει τις παντρεμένες γυναίκες στη διάθεσή του για να συγυρίζουνε το κονάκι του και να του κάνουν το κέφι.
Εκτός από τη σκληρή δουλειά και τους συνεχείς βάρβαρους κατατρεγμούς από τους τσιφλικάδες, οι κολίγοι είχαν να αντιμετωπίζουν και τις ασθένειες - ιδιαίτερα την ελονοσία - που τους θέριζαν.
Πολύ μεγάλο πρόβλημα ήταν οι εξώσεις και απειλές εξώσεων από τα κτήματα των τσιφλικάδων, οι οποίες απέκτησαν και επίσημο χαρακτήρα, το 1899, με το νόμο της κυβέρνησης Θεοτόκη περί «εξώσεων δυστροπούντων ενοικιαστών».
Χαρακτηριστική είναι η επιστολή - αναφορά προς τον βασιλιά Γεώργιο που έστειλαν 54 οικογένειες από τα Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων στην οποία αναφέρουν: «Είναι 17 χρόνια που ακούσαμε πως ο τόπος εδώ έγινε ελληνικός και πως εγίναμεν υπήκοοι της μεγαλειότητός σου. Ημείς, όμως, τίποτε από αυτό δεν είδαμε ακόμα. Είδαμεν μονάχα πως έφυγαν οι πασάδες και οι Τούρκοι, αλλά τώρα είμαστε σκλάβοι εις τους μπέηδες και σε άλλα αφεντικά που μας τυραννούν πολύ περισσότερο τώρα παρά όταν είχαμε τους πασάδες».
Με την απειλή της έξωσης πολλοί πολιτικοί έπαιρναν την ψήφο των κολίγων.
«Οι εκλογές τότε - γράφει ο Λάζαρος Αρσενίου - με σφαιρίδια και ξεχωριστή για κάθε ψηφοφόρο κάλπη, ήταν ολοφάνερες. Ο ψηφοφόρος αδυνατούσε να κρύψει τι ψηφίζει. Οι τσιφλικάδες ανέθεταν στους επιστάτες τους και άλλους μπράβους να οδηγήσουν αγεληδόν τους κολίγους και με την απειλή της έξωσης επέβαλαν να ψηφίζουν φανερά όποιον εκείνοι ήθελαν».
Ομως, δεν ήταν όλοι οι πολιτικοί «δουλικά υποχείρια» των τσιφλικάδων και των κυβερνήσεων.
Την τσιφλικάδικη τυραννία σε βάρος των κολίγων - και ιδιαιτέρως του τσιφλικά του Ζάρκου Χ. Ζωγράφου - είχε πολλές φορές καταγγείλει και στηλιτεύσει μέσα στη Βουλή, ο βουλευτής Τρικάλων Ταρμπάζης.
Ο τότε πρωθυπουργός Χ. Τρικούπης, για να του κλείσει το στόμα, του πρόσφερε τη θέση του υποδιοικητή της Εθνικής Τράπεζας. Ο Ταρμπάζης αρνήθηκε την πρωθυπουργική προσφορά και στην περήφανη απάντησή του προς τον Τρικούπη, που περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Χρήστου Βραχνιάρη «Κιλελέρ 1910 - Τρίκαλα 1925», ανέφερε: «Κύριε Πρόεδρε, ο κ. Ζωγράφος είναι ένας τύραννος με την κυριολεκτική έννοια του όρου... Είναι ένας ληστής... Κύριε Πρόεδρε,
ευχαριστώ διά την προσφοράν, αλλά δεν δέχομαι. Αγωνίζομαι για την αποκατάσταση των ακτημόνων καλλιεργητών γης της Θεσσαλίας. Δεσμευόμενος μέσα στον αγώνα δεν το κάνω με την υστεροβουλία να αποκτήσω πλούτη, ή ανώτερες θέσεις.
 |
| Μαρίνος Αντύπας |
Οχι, με προσβάλλετε... Ο αγώνας μου είναι αγώνας δικαιοσύνης και ισότητας των πολιτών. Εμείς οι Θεσσαλοί υποφέραμε πολύ από τους Μπέηδες και τους Τούρκους πασάδες, αλλ' ακόμη περισσότερο από τους Ελληνες γαιοκτήμονες, όπως, π.χ, ο κ. Ζωγράφος. Οι συμπατριώται μου είναι δούλοι εις ελευθέραν επικράτειαν. Πρέπει, λοιπόν, να γίνουν ελεύθεροι. Αυτό είναι το επιτακτικόν καθήκον δι' εμέ και διά τους άλλους συναδέλφους μου. Η φωνή της συνειδήσεώς μου με καλεί να μην εγκαταλείψω τους σκλάβους χωρικούς»...
Οι κυβερνήσεις στο πλευρό των τσιφλικάδων
Βεβαίως, οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς ήταν πάντα και όλες στο πλευρό των τσιφλικάδων και αρνούνταν να ικανοποιήσουν το αίτημα των κολίγων να ψηφιστεί γενικός νόμος περί απαλλοτριώσεων.
Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Ε. Βενιζέλος, μιλώντας στη Βουλή, σημείωνε μεν ότι «δεν υπάρχει συνταγματικό κώλυμα κατά της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης των θεσσαλικών τσιφλικιών προς αποκατάστασιν των ακτημόνων γεωργών ως μικροϊδιοκτήτες», αλλά όταν διαμαρτυρήθηκε ο Τούρκος πρεσβευτής του απάντησε: «Δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε για τις δηλώσεις μου εις την βουλή. Διά να γίνει απαλλοτρίωσης και διανομή κτημάτων χρειάζεται νόμος ειδικός. Τον νόμον τούτον θα αποφύγει η κυβέρνησις να ψηφίσει...».
Ο δε Χ. Τρικούπης έλεγε «δεν υπάρχει αγροτικό, αλλά δικαστικό ζήτημα» και για να δικαιολογήσει την άρνησή του για την απαλλοτρίωση, ισχυριζόταν ότι αν γίνει αυτό, «εκδιώξομεν εξ Ελλάδος τα χρήματα των Ελλήνων του εξωτερικού».
Πρόδρομοι του Κιλελέρ
- Αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, το φθινόπωρο του 1881, στα χωριά Σκάλαινα (Ρίζωμα) και Βάνια (Πλάτανος) των Τρικάλων, οι κολίγοι ξεσηκώνονται και καταλαμβάνουν κτήματα.
- Από το φθινόπωρο του 1881 μέχρι το 1883 οι κολίγοι στο Ζάρκο Τρικάλων ήταν σε συνεχή δράση, αντιδρώντας στις εξώσεις και για να καταστείλει τις αντιδράσεις ο τσιφλικάς Ζωγράφος έβαλε τους ανθρώπους του να σκοτώσουν πολλούς Ζαρκινούς. Ανάμεσά τους τον Απ. Μαργαρίτη (1878), το γιο του Ν. Γκριζανίτη (1879), τη χήρα του Σπανού (1880), τον Ν. Αγνάντο (1883).
- Το 1895 ξεσηκώνονται κατά των εξώσεων κολίγοι του Παλαμά και της Καρδιτσομαγούλας.
- Το 1904 ο «Θεσσαλικός Γεωργικός Σύνδεσμος» οργανώνει συλλαλητήρια στη Λάρισα.
- Το 1905 κολίγοι από τον Πυργετό Λάρισας ξυλοκόπησαν αγροφύλακα και την ίδια εποχή κολίγοι από το Λασποχώρι (Ομόλιο) τραυμάτισαν το διευθυντή του τσιφλικιού του κληρονόμου του Χαλκιόπουλου και δυο φύλακες. Επεισόδια έγιναν, επίσης, στα χωριά Χατζηλαζάρ (Ξηροκρήνη), Γκαρζί (Αρμένιο), Χατζήμισι (Στεφανοβίκειο).
- Το 1906 έρχεται από την Κεφαλονιά στον Πυργετό της Λάρισας ο Μαρίνος Αντύπας για να αναλάβει επικεφαλής στα κτήματα του θείου του, του τσιφλικά Σκιαδαρέση. Αμέσως αρχίζει δράση, γυρνώντας τα χωριά της Θεσσαλίας και καλώντας τους κολίγους να ξεσηκωθούν κατά των τσιφλικάδων και να τους πάρουν τα κτήματα και οργανώνει τους πρώτους «αγροτικούς συνδέσμους». Οι τσιφλικάδες αντιδρούν και στις 9 Μάρτη του 1907 ο Ιωάν. Κυριακός, επιστάτης του τσιφλικά Αρ. Μεταξά, δολοφονεί τον Αντύπα. Οι κολίγοι τον μεταφέρουν νεκρό στα χέρια τους σε μια μεγάλη απόσταση, από τον Πυργετό στα Τέμπη, η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα και ενταφιάστηκε στο Ομόλιο.
- Στις 22 Φλεβάρη του 1910 η «Πανθεσσαλική Επιτροπή» και το «Κοινό των Θεσσαλών» οργανώνουν συλλαλητήρια σ' όλη τη Θεσσαλία (Τρίκαλα, Καρδίτσα, Φάρσαλα, Τύρναβος, Αγιά). Το μεγαλύτερο είναι αυτό της Καρδίτσας, όπου συμμετείχαν πάνω από 12.000 αγρότες, αλλά και εργαζόμενοι. Εκεί πέφτει και ο πρώτος νεκρός κολίγος. Είναι ο Χρ. Σάλτας από το χωριό Ανώγειο, τον οποίο σκότωσε έφιππος χωροφύλακας.
- Πέντε μόλις μέρες πριν το Κιλελέρ, την 1(14) Μάρτη, 400 κολίγοι από τα Ορφανά Καρδίτσας, οπλισμένοι με γκράδες, σταμάτησαν το τρένο, λίγο παραπέρα από το σταθμό, δηλώνοντας πως αν δε γίνει απαλλοτρίωση, θα καταστρέψουν τη γραμμή.
Η ίδρυση και η λειτουργία αγροτικών συλλόγων βοηθάει πολύ στην οργάνωση και το συντονισμό του αγώνα των κολίγων.
Το 1904 ιδρύθηκε ο «Θεσσαλικός Γεωργικός Σύλλογος» στη Λάρισα, το 1906 ο «Γεωργικός Σύνδεσμος» στα Τρίκαλα, το 1907 ο «Πανθεσσαλικός Σύλλογος», «Κοινό των Θεσσαλών», το 1908 η «Ενωσις των πληρεξουσίων της Κοινότητας Κοσκινά», το 1909 ο «Γεωργικός Πεδινός Σύνδεσμος» στην Καρδίτσα, που έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο.
Παύλος ΡΙΖΑΡΓΙΩΤΗΣ| Κολίγοι στη Λαζαρίνα Καρδίτσας στο τσιφλίκι του Χρηστάκη Ζωγράφου |
Διονύση Σαββόπουλου "Κιλελέρ"
Διονύση Σαββόπουλου "Κιλελέρ"
Διαβάστε εδώ αφιέρωμα στην εξέγερση του Κιλελέρ
και εδώ για τις άθλιες συνθήκες ζωής των κολίγων και εδώ επίσης
Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2015
Διεθνής οικονομικός έλεγχος
Οι μεγάλες οικονομικές κρίσεις στην Ελλάδα
div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
