Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

    Η γλώσσα της εξουσίας είναι συχνά εξαπατητική, παγιδεύει και ευνουχίζει τα θύματά της.  Ούτε αθώα  είναι ούτε ουδέτερη, αλλά ούτε και βρίσκεται έξω και πέρα από την κοινωνική πάλη των τάξεων.
    Παρακάτω παρατίθεται μια απόπειρα του Μπρεχτ για αποκατάσταση της αλήθειας με την πρακτική ανατροπής ενός ναζιστικού λόγου. Πρόκειται για την αποκάλυψη ενός υποκριτικού χριστουγεννιάτικου μηνύματος, το οποίο απευθύνει προς το γερμανικό λαό ο διαβόητος συνεργάτης του Hitler, ο Es.

   Η πρακτική της αποκάλυψης συνίσταται στη συστηματική αποδιοργάνωση και εκ νέου αναδιάρθρωση των γλωσσικών τύπων και της διαπλοκής τους. Ανάμεσα από τα γλωσσικά σημεία και τις μεγαλύτερες δομές τους αναζητά και βρίσκει ο Μπρεχτ τα λανθάνοντα σημαινόμενα και αποκαλύπτει τις υποκριτικές δομές του λόγου με τα ταρτουφικά τους μηνύματα. Για να το πετύχει, μελετά κάθε πρόταση και επισημαίνει την κενή επιχειρηματολογία, ώστε να αναδυθεί μέσα από τον μεγαλόσχημο και προσεκτικά δομημένο εξουσιαστικό λόγο ο παραλλαγμένος πραγματικός λόγος και η θαμμένη αλήθεια.

Τα μέσα που χρησιμοποιεί είναι η εμπειρική και διαισθητική πρακτική του παραφρασμένου λόγου.

Αυτό το κάνει εμπειρικά και διαισθητικά ο Μπρεχτ, ο οποίος, αν και δεν είναι ειδικός αναλυτής/ερμηνευτής τέτοιων κειμένων, εντούτοις φτάνει στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, γιατί έχει το χάρισμα του ποιητή να συναιρεί μέσα του τον κόσμο και την αλήθεια.                                                   (έκθεση - έκφραση Γ΄Λ, σελ. 221)

Γράφει ο Ες                  Αποκαθιστά και αποκαλύπτει 
                                                     ο Μπρεχτ

"Δίκαια περήφανοι για το πνεύμα της αυτοθυσίας και αλληλεγγύης του γερμανικού λαού, θα μπορούσαμε να πούμε σήμερα. Αυτή την παραμονή Χριστουγέννων, αυτόν το χειμώνα, η Γερμανία δεν αφήνει κανένα από τα παιδιά της πεινασμένο,	"Περήφανοι για το πνεύμα των καπιταλιστών, που θυσίασαν ένα μέρος από αυτά που είχαν θυσιάσει γι' αυτούς αυτοί που δεν έχουν τίποτε στην κατοχή τους, και περήφανοι για την προθυμία τους να συντρέξουν αυτούς που κρατάνε μέσα στη μιζέρια, θα μπορούσαμε να πούμε σήμερα: Αυτή την παραμονή των Χριστουγέννων, αυτόν τον χειμώνα οι γερμανοί καπιταλιστές δεν αφήνουν κανένα φτωχό να πεθάνει εντελώς από την πείνα.
τα ίδια εκείνα παιδιά που τρία μόλις χρόνια πριν οδηγήθηκαν σε οχλοκρατικές διαδηλώσεις κατά του λαού του έθνους και της πίστης για ένα μπολσεβικικό χάος	Έτσι συμπεριφέρονται οι γερμανοί καπιταλιστές απέναντι στους ίδιους ανθρώπους, που τρία μόλις χρόνια πριν, σπρωγμένοι απ’την ανάγκη τους αναγκάστηκαν να κατέβουν σε διαδηλώσεις ενάντια σ’εκείνη τη μερίδα του πληθυσμού που εκμεταλλεύεται τους υπόλοιπους, τις φλυαρίες, πως οι άνθρωποι κάνουν τάχα καλά να υπερασπίζονται κάτι που δεν τους ανήκει, και τη θρησκεία που ευλογεί τη χρησιμοποίηση της ιδιοκτησίας με σκοπό την εκμετάλλευση για ένα μπολσεβικικό κοινωνικό καθεστώς, όπου η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο είναι αδύνατη.
Παίρνουν σήμερα το χριστουγεννιάτικό τους δώρο μ’ευγνωμοσύνη από το χέρι εκείνων που κάποτε τους έδειχναν ως εχθρούς.	Παίρνουν σήμερα μ’ευγνωμοσύνη το χριστουγεννιάτικό τους δώρο, που χωρίς αυτό θα πέθαιναν της πείνας, από το χέρι αυτών που κάποτε τους έδειχναν ως εχθρούς, γιατί είναι εχθροί.
Δεκάδες χιλιάδες, εκατομμύρια μάλιστα γερμανών εργατών και εργατριών που παλιά προσέφεραν  τη δύσκολα κερδισμένη τους δεκάρα για την ιδέα μιας διεθνούς ταξικής κοινότητας,	Στην πραγματικότητα πάντως τη θυσία την έκαναν βασικά οι φτωχοί. Δεκάδες χιλιάδες, εκατομμύρια μάλιστα γερμανών εργατών και εργατριών, που παλιά πρόσφεραν τη δύσκολα κερδισμένη τους δεκάρα για την ιδέα μιας παγκόσμιας κοινότητας όλων των ανθρώπων χωρίς περιουσιακές και ταξικές διαφορές,
τη δωρίζουν σήμερα για ένα δραστήριο, πάντα έτοιμο για συμπαράσταση σοσιαλισμό, που περικλείει ένα έθνος.	τη δωρίζουν σήμερα, χωρίς να την κερδίζουν πιο εύκολα, για μια κατάσταση όπου πρόκειται αιώνια να υπάρχουν ολόκληρες μάζες που θα χρειάζονται βοήθεια και που γι’αυτές δε θα υπάρχουν παρά πενταροδεκάρες, δύσκολα κερδισμένες από θύματα εκμετάλλευσης, που περικλείουν τον πληθυσμό μιας χώρας μονάχα, που απειλεί όμως όλες τις υπόλοιπες  χώρες.
Ξέρω ότι εσείς οι γερμανοί στο εξωτερικό και το εσωτερικό δεν περιμένετε από μένα πολιτικό λόγο την παραμονή των Χριστουγέννων, και μάλιστα ούτε θα τον θέλατε,	Ξέρω ότι εσείς οι γερμανοί, όσοι έχετε κάποια ιδιοκτησία στο εξωτερικό ή στο εσωτερικό, δεν περιμένετε από μένα την παραμονή των Χριστουγέννων λόγο για το πώς σκοπεύουμε να σ προφυλάξουμε την ιδιοκτησία σας, και μάλιστα ούτε θα το θέλατε,
και η χριστουγεννιάτικη χαρά μου είναι πάρα πολύ μεγάλη, για ν’ασχοληθώ σήμερα με στατιστικές και με την καθημερινή πολιτική.	κι εγώ έχω φάει πάρα πολύ καλά, για να ασχοληθώ σήμερα με στατιστικές και με την καθημερινή πολιτική.
Ξέρω όμως επίσης πως ακριβώς στο γερμανό του εξωτερικού η πιο μεγάλη χαρά που μπορεί να τον βρει είναι να δει πως δε χρειάζεται πια να ντρέπεται για τη γερμανική του πατρίδα, και πως μπορεί μάλιστα να είναι περήφανος γι’αυτή.	Ξέρω όμως επίσης  ότι ακριβώς εκείνον που έχει την ιδιοκτησία του στο εξωτερικό η πιο μεγάλη χαρά που μπορεί να τον βρει είναι να δει πως δε χρειάζεται πια να ντρέπεται για τη γερμανική του πατρίδα και πως μπορεί μάλιστα να είναι περήφανος γι’αυτή.
Και όταν έρχονται φίλοι στη Γερμανία σαν φιλοξενούμενοι, είναι γεμάτοι θαυμασμό γι’αυτό που σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα έγινε εδώ, όχι μονάχα σαν εσωτερική και εξωτερική αλλαγή του γερμανού, αλλά και σαν χειροπιαστά κιόλας και ολοφάνερα έργα,	Και όταν έρχονται  στη Γερμανία ξένοι εκμεταλλευτές, είναι γεμάτοι θαυμασμό γι’αυτό που σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα έγινε εδώ μονάχα σαν εσωτερική και εξωτερική εξαθλίωση του γερμανού, αλλά και σαν χειροπιαστά κιόλας  και από τις οικονομικές σελίδες των εφημερίδων ολοφάνερα κέρδη,
που δημιουργήθηκαν από τη συσπειρωμένη και αναδιοργανωμένη εργατική δύναμη του λαού.	που δημιουργήθηκαν από τη συντονισμένη κλεμμένη και ληστευμένη από τις οργανώσεις της εργατικής  δύναμης της μεγαλύτερης μερίδας του πληθυσμού.

Γνωρίσματα προπαγάνδας / άδικου λόγου

    Σε γενικές γραμμές η προπαγάνδα κατατάσσεται στον εξουσιαστικό, αυταρχικό και, ως εκ τούτου, άδικο λόγο. Χαρακτηρίζεται κατά βάση ανέντιμη, δογματική, ανακριτική, συναισθηματική, γιατί έχει τα εξής γνωρίσματα / τεχνικές:   1. Ο λόγος είναι αυθαίρετος και αναπόδεικτος (απουσία αποδεικτικών στοιχείων).
2. Τα τεκμήρια είναι ενίοτε ή σχεδόν πάντα παραπειστικά, ανακριβή ή ψευδή  (παραπληροφόρηση).
3.  Η διατύπωση είναι υπεραπλουστευτική, άκρως γενικευμένη και αόριστη.
4.  Η φρασεολογία είναι υβριστική, συκοφαντική / λόγος φθοράς και διαφθοράς.
5. Κατισχύει η κινδυνολογία.
6. Χρησιμοποιείται αξιολογική έκφραση (λέξεις με ηθική διάσταση) που παγιδεύει το δέκτη. 
7. Παραποιούνται έννοιες και αξίες.
8. Συχνά βρίθει από λεξιμαγεία και ωραιολογία.
9. Κυριαρχεί το στοιχείο της υποβολής, δηλαδή δεν υποκινείται η λογική, αλλά εγείρεται το συναίσθημα.
10. Υπάρχει χαλαρή λογική σύνδεση των νοημάτων (έλλειψη υπόταξης), η πρόθεση είναι βεβαιωτική, διατακτική, κοσμοσωτήρια, η διατύπωση μεγαλόστομη.
11. Επικρατεί η ψιθυρολογία, η σκανδαλολογία, η έμφαση στο αιώνιο ερήμην των χρονικών συνθηκών.
12. Η γλώσσα φαίνεται οικεία, φιλική, ενώ ο τόνος μπορεί να είναι γλυκός και σε κάθε περίπτωση, όμως, επουσιώδης, ανούσιος και υποκριτικός.